Լաբորատոր փորձեր

Ջրածնի ստացումը տեղակալման ռեակցիայով և այրումը։

Բնության մեջ տեղի ունեցող փոփոխությունները կոչվում են երևույթներ: 

Այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը փոխում են ագրեգատային վիճակը, ձևը, չափերը, կոչվում են ֆիզիկական երևույթներ: Ֆիզիկական երևույթների ընթացքում նյութերը չեն փոխարկվում այլ նյութերի, այսինքն՝ նոր նյութեր չեն առաջանում:

Այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը փոխարկվում են մեկը մյուսի, այսինքն՝ այլ բաղադրությամբ և հատկություններով նոր նյութեր են առաջանում, կոչվում է քիմիական երևույթ, քիմիական փոխարկում կամ քիմիական ռեակցիաներ։

Քիմիական ռեակցիային ուղեկցող երևույթնեերն են. ջերմության արջատումը և կլանումը, գույնի փոփոխությունը, համի փոփոխությունը, հոտի հայտնվելը կամ անհետանալը, գազի անջատումը կամ կլանումը, լույսի անջատումը, նստվածքի առաջացումը կամ անհետացումը:

Քիմիա Առաջադրանքներ

Առաջադրանքներ. *-Նյութերը դասակարգել, անվանել  և  գրել բանաձևերը, նկարագրել  ֆիզիկական  հատկությունները՝ գույնը, ագրեգատային  վիճակը(պինդ, հեղուկ, գազային), եռման, հալման  ջերմաստիճանները, ջերմա-,էլեկտրահաղորդականությունը, լուծելիությունը  ջրում  և այլն:

 *-Ընտրեք  կենցաղում  կամ  շրջապատում 10 նյութ, գրեք  դրանց  բանաձևերը և կատարեք հետևյալ հաշվարկները`

• Ինչպիսի՞ տարրերի  ատոմներից  է  կազմված  նյութը, ատոմների  քանակը
• Որոշեք  բարդ  նյութերի  հարաբերական  մոլեկուլային  զանգվածները՝M_r,
• Որոշեք  տարրերի  զանգվածային  բաժինները՝w
• զանգվածային հարաբերությունները  և  տարրերի  մոլային  բաժինները  բարդ  նյութերում:
  Mr(H₂O)=1*2+16=18
  m(H) : m(O)=2 : 16 = 1 : 8
  w(H)=2/18*100%=11%
  w(O)=16/18*100%=89%
  
  F(H)=2/3*100%=66%
  F(0)=1/3*100%=34%
  
  Mr(CO₂)=12+16*2=44
  m(C) : m(O)= 12 : 32 = 3 : 8
  w(C)=12/44*100%=27%
  w(O)=32/44*100%=73%
  
  F(C)=1/3*100%=34%
  F(O)=2/3*100%=66%
  
  Mr(H₂SO₄)=1*2+32+16*4=98
  m(H) : m(S) : m(O)= 2 : 32 : 64= 1 : 16 : 32
  w(H)=2/98=2%
  w(S)=32/98*100%=33%
  w(O)=64/98*100%=65%
  
  F(H)=2/7*100%=29%
  F(S)=1/7*100%=14%
  F(O)=4/7*100%=57%
  
  
  Mr(C₂H₄O₂)=12*2+1*4+16*2=60
  Mr(CaCO₃)=40+12+16*3=100
  Mr(C₃H₆O)=12*3+6*1+16=58
  Mr(C₁₂H₂₂O₁₁)=12*12+1*22+16*11=342
  Mr(NaHCO₃)=23+1+12+16*3=84
  Mr(NaCl)=23+35,5=58,5
  Mr(NH₄Cl)=14+1*4+35,5=53.5
  
  

Նյութի հատկությունները։

Նյութի հատկություններ այն հատկանիչներն են որոնցով նյութերը նման են իրար կամ տարբեր։
Ֆիզիկական?
Բոլոր նյութերը բնութագրվում են որոշակի հատկություններով: Նյութերի հատկություններից են օրինակ, ագրեգատային վիճակը։  Նյութի ֆիզիկական մարմինները դիտարկում եմ կամ չափում են առանց նոր նյութ ստանալու։

Քիմիական?
Քիմիական հատկությունները նյութերի այն առանձնահատկություններն են, որոնք առնչություն ունեն քիմիական գործընթացների հետ, այսինքն` արտահայտվում են քիմիական ռեակցիաներում և ուղղակի ազդեցություն են ունենում ռեակցիայի ընթացքի վրա։

Ֆիզիոլոգիական?
Ֆիզիոլոգիական հատկությունները գույնը, հոտը, համը, խտությունը, հալման և եռման ջերմաստիճանները, էլեկտրահաղորդականությունը, ջերմահաղորդականությունը, մագնիսական հատկությունը, ամրությունը ( պինդ նյութի դեպքում)

P=m/v

Լրացուցիչ աշխատանք

Բոլոր առարկաներն ունեն ընդհանուր անվանում՝ ֆիզիկական  մարմին: Յուրաքանչուր ֆիզիկական մարմին ունի որոշակի ձև, զանգված ու ծավալ: Այն ինչից կազմված են բոլոր ֆիզիկական մարմինները և նյութերը կոչվում են նյութ։
Նյութը փոքրագույն մասնիկների (ատոմ, մոլեկուլ, իոն) փոխազդեծության արձյունքն է իրեն բնորոշ բաղադրությամբ, կառուցվացքով, հատկություններով, զանգվածով, ծավալով օշտված

Ատոմը տարրի փոքրագույն մասնիկն է, որը պահպանում է նրա հիմնական քիմիական հատկությունները։ Ատոմի կառուցվածքը պահպանվում է դրական լիցքավորված միջուկի և նրա շուրջը բացասական լիցքավորված էլեկտրոնների միջև առկա էլեկտրոստատիկ ձգողության ուժերով: Քիմիական բանաձևերը, որոնք երբեմն կոչվում են նաև մոլեկուլային բանաձևեր, մոլեկուլը ներկայացնելու ամենապարզ ձևերն են: Քիմիական բանաձևեր կազմելիս մենք կիրառում ենք պարբերական համակարգի տարրերի քիմիական նշանները, որպեսզի նշենք, թե որ տարրերն են առկա մոլեկուլում:Մեր շրջապատող աշխարհում կան ֆիզիկական մարմիններ և տարբեր տիպի ճառագայթներ։ Բոլոր ֆիզիկական մարմինները կազմված են նյութերից։

Մոլեկուլ, երկու կամ ավելի ատոմներից բաղկացած էլեկտրականապես չեզոք խումբ։ Ատոմները միասին պահվում են քիմիական կապերի միջոցով։ Մոլեկուլները տարբերվում են իոններից էլեկտրական լիցքի բացակայությամբ։ Բայց քվանտային ֆիզիկայում, օրգանական քիմիայում և կենսաքիմիայում «մոլեկուլ» տերմինն հաճախ գործածվում է պակաս խստությամբ և օգտագործվում է նաև բազմատոմ իոնների դեպքում։

Իոններ, էլեկտրականապես լիցքավորված մասնիկներ, որոնք առաջանում են, երբ ատոմները կամ ատոմների խմբերը (մոլեկուլներ, ռադիկալներ) էլեկտրոններ կամ լիցքավորված այլ մասնիկներ են ձեռք բերում կամ կորցնում։

Պարզ նյութ, պարզ մարմին, մեկ քիմիական տարրից բաղկացած համասեռ նյութ։ Ազատ վիճակում գտնվող, քիմիական միացություն չառաջացրած տարրի գոյության ձևն է։

Բարդ նյութ, իրար հետ քիմիական կապերով միացած տարբեր տարրերի ատոմներից բաղկացած նյութ։

Անօրգանական նյութեր (անօրգանական միացություններ), անօրգանական միացությունը քիմիական միացություն է, որը չունի ածխածին – ջրածին կապեր։ Այնուամենայնիվ, նյութերի տարբերակումը օրգանականի և անօրգանականի հստակ սահմանված և համաձայնեցված չէ։ Տարբեր տեսակետեր կան այդ թեմայի շուրջ: Անօրգանական քիմիան ուսումնասիրում է անօրգանական միացությունների հատկությունները։ Անօրգանական նյութերը բաժանվում են երկու խմբի՝ պարզ նյութեր և քիմիական միացություններ։

Օրգանական նյութեր են կոչվում են այն բարդ քիմիական միացությունները, որոնց կազմի մեջ մտնում է ածխածին:

Բոլոր նյութերը բնութագրվում են որոշակի հատկություններով: Նյութերի հատկություններից են օրինակ, ագրեգատային վիճակը, գույնը, հոտը, համը, խտությունը, հալման և եռման ջերմաստիճանները, էլեկտրահաղորդականությունը, ջերմահաղորդականությունը, մագնիսական հատկությունը, ամրությունը ( պինդ նյութի դեպքում):

Քիմիական են կոչվում այն երևույթները, որոնց ժամանակ փոխվում է նյութի բաղադրությունը, մի նյութից առաջանում է երկու և ավելի նյութեր։ Քիմիական երևույթներին այլ կերպ անվանում են քիմիական ռեակցիաներ կամ փոխարկումներ։ Օրինակ՝ շաքարի կոտրելը ֆիզիկական երևույթ է, հալելը ևս, բայց նրա այրելը քիմիական է, որովհետև առաջանում է մուր (ածխածին), անջատվում է գազեր և ջրային գոլորշիներ։

Բնության մեջ կատարվում են շատ փոփոխություններ։ Ինչպես՝ ամառը փոխվում է աշունով, ձյուն է գալիս, կայծակն է որոտում և այլն։ Բնության մեջ կատարվող փոփոխություններն անվանում են բնության երևույթներ։ Վաղ ժամանակներում մարդիկ մտածել են, որ իրենց կյանքը կախված է իրենց շրջապատող աշխարհից, և ձգտել են ավելի շատ բան իմանալ աշխարհի մասին։ Երբ մարդը ուսումնասիրել է բնության երևույթները և չի հասկացել դրանց կայացման պատճառը նրանց վերագրել է գերբնական ուժերին։

ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ. ՆՅՈՒԹԻ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

1.ֆիզիկական (գույն, ագրեգատային վիճակ, պլաստիկություն, էլեկրա-, ջերմահաղորդականություն, մագնիսականություն)

2.քիմիական (նոր նյութ առաջանալը)

3.ֆիզիոլոգիական (համ, հոտ)

Հատկությունն այն բնութագրիչն է, որով նյութերը նմանվում են իրար կամ տարբերվում միմյանցից:  

Նյութի ֆիզիկական հատկությունները դիտարկում են կամ չափում են առանց նոր նյութ ստանալու։

Նյութի անվան.	Ագրեգ. վիճակը	Գույնը	Հոտը	Համը	Խտությունը գ/մլ	Լուծ. ջրում	tհալմ. tեռմ.	Ջերմա. Էլեկտրա. հաղորդակցություն	Պլաստ.
Ջուր H2O անօրգանական	հեղուկ	—	—	—	1	—	0-100	—	—
Արծաթ Ag անօրգանական	պինդ	արծաթագույն	—	—	10,5	—	2167-961	+	+
Երկաթ Fe անօրգանական	պինդ	արծաթագույն	—	—	7,87	—	1539-2870	+	+
Ոսկի Au անօրգանական	պինդ	ոսկեգույն	—	—	19,3	—	1063-2880	+	+
Պղինձ Cu անօրգանական	պինդ	կարմիր	—	—	8,96	—	1083-2543	+	+
Կերակրի աղ NaCl անօրգանական	պինդ	սպիտակ	—	+	2,17	+	801-1465	—	—
Ալյումին Al անօրգանական	պինդ	արծաթագույն	—	—	2,70	—	660-2500	+	+
Կավիճ CaCO₃ օրգանական	պինդ	սպիտակ	—	—	2,71	—	Քայքայվում է	—	—
Պղնձաջասպ CuSO4 անօրգանական	պինդ	երկնագույն	—	—	2,28	+	Քայքայվում է	+	+
Ածխաթթու գազ CO2 օրգանական	գազային	—	—	—	0,00198	քիչ	-78,5	—	—
Շաքար C₁₂H₂₂O₁₁ օրգանական	պինդ	սպիտակ	—	+	1,59	+	185-քայքայ.	—	—
Էթիլ սպիրտ C2H5OH օրգանական	Հեղուկ	—	+	+	0,79	+	-114-78	—	—
Քացախաթթու CH₃COOH օրգանական	հեղուկ	—	+	+	1,05	+	17-118	—	—
Ացետոն C₃H₆O օրգանական	Հեղուկ	թափանցիկ	+	+	0,79	+	-95-56

Մարմին և Նյութ

Մեզ շրջապատող աշխարհում կան ֆիզիկական մարմիններ և տարբեր տեսակի ճառագայթներ՝ էլեկտրամագնիսական և այլն։ Բոլոր ֆիզիկական մարմինները կազմված են նյութերից։ Բոլոր ֆիզիկական մարմինները ունեն զանգված (m-կգ, գ, մգ, տ), ծավալ (v-մ³, սմ³, լ, մլ)։ Այն, ինչից կազմված են բոլոր ֆիզիկական մարմինները կոչվում է նյութ։ Ներկայումս հայտնի է մարդկությանը 30 միլիոն նյութ։ Նյութը փոքրագույն մասնիկների (ատոմ, մոլեկուլ, իոն) փոխազդեցության արդյունքն է իրեն բնորոշ՝

• բաղադրությամբ

• կառուցվածքով

• հատկություններով զանգվածով և ծավալով օժտված

Իմ օրվա աշխատակարգը։

Երկուշաբտի, չորեքշաբտի, ուրբատ․
3-4֊դպրոցից գալիս եմ տուն և հանգստանում
4-7,8֊դաս եմ անում
8-10֊հանգստանում եմ
10-․․․֊քնում եմ

Երեքշաբտի, հինգշաբտի։
3-4֊դպրոցից գալիս եմ տուն և հանգստանում
4-6:10֊դաս եմ անում
6:10-7:40֊ Թենիսի եմ գնում
7:40-9 ֊դաս եմ անում
9-…֊քնում եմ

☆ Առողջ ապրելակերպի սկզբունքները ըստ Ճապոնացի գիտնականների:

1. Էկոլոգիապես մաքուր սնունդ, մաքուր խմելու ջուր, մաքուր օդ
2. Առողջ, ամենաքիչը 8 ժամյա քուն, ժամը 10-11-ից ուշ չքնել
3. Մարմնակրթություն, սպորտ, պահպանել հիգիենայի կանոնները
4. Վատ սովորություններից (եղունգները կրծել, ծխել, նարկոտիկ օգտագործել, բարցր երաժշտություն լսելը, առաջին երեք կետը կատարելը) ձերբազատվել
5. Սթրեսային իրավիճակներից դուրս գալ կատակով, հումորով: